Etnologia

Opis kierunku studiów Etnologia
poziom: studia licencjackie I stopnia
semestry: min. 6
ECTS: min. 180

Absolwent potrafi - przykładowe umiejętności:

• Absolwent powinien posiadać ogólną wiedzę humanistyczną oraz wiedzę specjalistyczną z zakresu etnologii. Powinien orientować się w problematyce zjawisk kulturowych, organizowania i funkcjonowania kultury oraz znaczenia kultury i historycznej zmienności form kulturowych w etno-kulturowej różnorodności świata - od poziomu lokalnego i regionalnego do europejskiego i globalnego. Powinien znać podstawowe pojęcia, idee i koncepcje z obszaru etnologii, antropologii kulturowej i społecznej oraz nauk pokrewnych o kulturze i społeczeństwie.
• Absolwent powinien znać język obcy na poziomie B2 oraz umieć posługiwać się terminologią specjalistyczną z zakresu etnologii i nauk pokrewnych.
• Absolwent powinien być przygotowany do podjęcia pracy w instytucjach kulturalnych, oświatowych i turystycznych, w mediach i muzeach oraz w instytucjach prowadzących badania opinii społecznej (reklamie, marketingu).
• Ukończenie specjalności nauczycielskiej umożliwia absolwentowi podjęcie pracy w szkolnictwie (zgodnie ze standardami kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu nauczyciela).
• Absolwent powinien być przygotowany do podjęcia studiów II stopnia.

Lista kierunków na uczelniach:

Etnologia - studia licencjackie

Przykładowe tematy:

Filozofia i socjologia

Treści kształcenia: Zagadnienia filozoficzne w perspektywie historycznej i systematycznej - szczególnie z obszaru teorii wiedzy, filozofii społecznej oraz antropologii filozoficznej. Filozoficzne koncepcje racjonalności, teorie działań. Filozoficzne podstawy badań nad wspólnotami i praktykami społecznymi. Specyfika socjologicznej interpretacji. Główne teorie socjologiczne. Klasycy socjologicznej myśli. Elementy struktury społecznej - rodzina, społeczności lokalne, warstwy, klasy, kasty, narody, państwa, instytucje, organizacje. Władza, nierówności społeczne, ruchy społeczne. Procesy społeczne - socjalizacja, urbanizacja, asymilacja, akulturacja, migracje, globalizacja, konflikty, zmiana i rozwój społeczny. Socjologia: kultury, religii, wsi, miasta, narodu - obszar zainteresowań, metody badań.

Efekty kształcenia - umiejętności i kompetencje: rozumienia filozofii i socjologii jako dyscyplin współkształtujących etnologię i antropologię kulturową; rozumienia podstawowych problemów socjologii i filozofii.

Etnologia i antropologia kulturowa

Treści kształcenia: Etnologia i antropologia kulturowa w strukturze nauk społecznych i humanistycznych. Etnografia, etnologia, folklorystyka, etnomuzykologia, etnohistoria, etnomuzealnictwo. Sztuka ludowa i sztuka nieprofesjonalna. Struktura antropologii - antropologia: kulturowa, społeczna, biologiczna, lingwistyczna, pradziejowa (archeologia), historyczna i filozoficzna. Przedmiot i cel badań antropologicznych w ujęciu tradycyjnym (kultury ludowe i pierwotne) oraz w ujęciu współczesnym (kultura popularna, subkultury, kultury etniczne, życie codzienne). Terminy i koncepcje w antropologii - kultura, społeczeństwo, społeczność, wspólnota, lud, grupa etniczna, wzory, treści kultury, struktura kultury. Obszar zainteresowań antropologii - kultura techniczno-użytkowa (materialna), kultura organizacji społecznej, kultura symboliczna. Etnologia w Polsce, Europie i na świecie - instytucje, muzea, towarzystwa, czasopisma, bibliografie, bazy danych.

Efekty kształcenia - umiejętności i kompetencje: rozumienia specyfiki etnologii/antropologii kulturowej; rozróżniania kierunków i nurtów w antropologii; rozumienia podstawowych pojęć, terminów, kategorii oraz źródeł wiedzy z zakresu antropologii.

Etnologia świata, Europy i Polski

Treści kształcenia: Zróżnicowanie etniczne, kulturowe, językowe, religijne i rasowe kontynentów i makroregionów. Lokalizacja i charakterystyka kompleksów cywilizacyjnych i obszarów kulturowych - ich specyfika pod kątem środowiskowym, gospodarczym, etnicznym, interetnicznym i politycznym. Tereny zamieszkiwania ważniejszych wspólnot etnicznych - narodów, narodowości, plemion oraz grup etnorasowych, etnojęzykowych, etnoreligijnych, mniejszościowych oraz diasporowych. Kształtowanie kulturowego i etnicznego oblicza Europy - perspektywa etnohistoryczna. Regiony kulturowe, etnograficzne i geopolityczne Europy - specyfika, perspektywa etnogeograficzna. Europa a świat - ekspansja kulturowa europejskich wzorów na inne kontynenty, podboje i osadnictwo kolonialne, migracje. Etniczne, językowe i religijne zróżnicowanie Europy. Jedność i pluralizm europejskich kultur - elementy wspólne i partykularne. Współczesne kulturowe oblicze Europy - regiony, mniejszości, konflikty etniczne, tożsamości kulturowe, wielokulturowość, migracje, rola dziedzictwa kulturowego. Polska a Europa. Badania nad kulturą Europy - podejścia, tendencje, kierunki, instytucje, czasopisma. Dzieje polskiej kultury ludowej, wiejskiej i chłopskiej - powstanie, rozwój, zanik. Kultura ludowa - jej związki z kulturą szlachecką, mieszczańską, kulturami etnicznymi. Dziedzictwo kultury ludowej w kulturze narodowej. Współczesne formy tradycji i ich transformacje. Zróżnicowanie kulturowe ziem Polski - regiony historyczne, geograficzne, etnograficzne. Kultury i ruchy regionalne. Charakterystyka głównych regionów etnograficznych Polski. Kształtowanie się nowych regionów - ziemie zachodnie, pogranicza, rola migracji w zacieraniu różnic kulturowych. Mniejszości narodowe, etniczne i językowe w Polsce. Polskie mniejszości w krajach ościennych. Badania kultury ludowej - monografie lokalne i regionalne, studia tematyczne, atlasy etnograficzne, metody interpretacji kultury ludowej.

Efekty kształcenia - umiejętności i kompetencje: rozumienia etnicznej mapy świata i jej specyfiki w aspekcie zróżnicowania etnogeograficznego, etnohistorycznego i etnopolitycznego; lokalizowania głównych wspólnot etnicznych współczesnego świata; rozumienia etnokulturowej specyfiki wybranych regionów kulturowych; rozumienia etnohistorycznej i etnoregionalnej specyfiki kulturowego zróżnicowania Europy; identyfikowania wspólnych korzeni europejskiego dziedzictwa; rozumienia współczesnych problemów etnokulturowych Europy; rozumienia dziejów i specyfiki kultury polskiej wsi (ludowej) i jej miejsca w dawnej i współczesnej kulturze narodowej i popularnej; rozumienia zróżnicowania regionalno-kulturowego Polski; analizowania zagadnień kultury ludowej.

Metodologia i metody badań empirycznych

Treści kształcenia: Elementy logiki - rodzaje wnioskowań, błędy logiczne w wypowiedziach i definicjach, prawa logiki, stawianie pytań i formułowanie odpowiedzi, definiowanie pojęć. Modele uprawiania nauki, klasyfikacja nauk. Rodzaje twierdzeń naukowych i procedur poznawczych. Wymogi naukowości. Wiedza teoretyczna a empiryczna. Doświadczenie w nauce. Pojęcie prawdy naukowej. Swoistość poznania humanistycznego. Proces badawczy - formułowanie pytań, wybór terenu/obiektu badań, przygotowanie projektu. Narzędzia i techniki badawcze w obszarze etnologii - kwestionariusze, ankiety, techniczne metody rejestracji danych. Wykorzystanie źródeł zastanych - dokumentów, danych statystycznych, danych ikonograficznych, Internetu, prasy. Metody pracy terenowej - obserwacja, wywiad, eksperyment, uczestnictwo, problemy etyczne, organizacja badań. Opracowanie danych - selekcja, weryfikacja, klasyfikacja, analiza, formułowanie wniosków, przygotowanie raportu. Opis etnograficzny. Metody interpretacji danych i opisu etnograficznego. Monografia etnograficzna.

Efekty kształcenia - umiejętności i kompetencje: rozumienia: kategorii metodologicznych, specyfiki procesu poznania oraz sposobów interpretacji charakterystycznych dla nauk społecznych i humanistycznych; stosowania metod i technik badawczych typowych dla warsztatu etnologa/antropologa; gromadzenia, opracowywania i interpretowania danych empirycznych.

Historia i teoria etnologii i antropologii kulturowej

Treści kształcenia: Przegląd: teorii, ujęć przedmiotu badań, metod interpretacji oraz ważnych dzieł badaczy i instytucji polskich, Europy kontynentalnej i anglosaskich w kontekście historycznym. Początki etnologii - starożytność, średniowiecze, odrodzenie. Narodziny nowożytnej etnologii - oświecenie, romantyzm. Ewolucjonizm. Szkoła kulturowo-historyczna. Funkcjonalizm. Antropologia amerykańska. Antropologia francuska. Marksizm. Etnologia w drugiej połowie XX wieku - strukturalizm, semiologia, fenomenologia, hermeneutyka, neoewolucjonizm, neomarksizm, ekologia kulturowa, kognitywizm, postrukturalizm, postmodernizm.

Efekty kształcenia - umiejętności i kompetencje: postrzegania dziejów etnologii w Polsce i na świecie przez pryzmat zmieniających się kierunków interpretacji, sposobów konceptualizacji oraz dokonań głównych przedstawicieli i ośrodków badawczych na tle uwarunkowań społeczno-politycznych i kulturowo-filozoficznych.

Antropologia wspólnot kulturowych wiejskich i miejskich

Treści kształcenia: Historia kultury materialnej wsi - systemy i techniki gospodarowania, wzorce osadnicze, architektura ludowa. Formy życia społecznego - instytucje wspólnotowe (rodzina, ród, grupa krewniacza, społeczność lokalna) oraz więzi społeczne (tożsamość, kategorie płci, autorytety, reguły wymiany, pomocy i współpracy). Kultura duchowa - aspekt obrzędowy (zwyczaje, rytuały, święta, zabawy, zakazy i nakazy), aspekt wierzeniowy (wizja świata, mity, religijność ludowa, kulty i miejsca święte, pielgrzymki) oraz aspekt folklorystyczny (folklor ustny, muzyczny i taneczny, sztuka nieprofesjonalna i estetyka). Antropologiczne badania nad wspólnotami miejskimi - przegląd osiągnięć. Problemy życia społecznego w kontekście wspólnot miejskich - stratyfikacja społeczna, sfery biedy i ubóstwa, rozwój miast i komercjalizacja życia miejskiego, problemy społeczne a nowe rozstrzygnięcia urbanistyczne (centra handlowe, mieszkalne dzielnice podmiejskie, specyfika komunikacji miejskiej), instytucje miejskie, turystyka miejska, wspólnoty miejskie a wspólnoty wiejskie.

Efekty kształcenia - umiejętności i kompetencje: rozumienia specyfiki kultur miejskich i wiejskich; etnologicznej analizy kultur miejskich i wiejskich z uwzględnieniem aspektu materialnego, symbolicznego i komunikacyjnego.

Antropologiczna interpretacja zjawisk kulturowych

Treści kształcenia: Postrzeganie wybranych obszarów kultury z perspektywy antropologicznej. Relacje między: językiem a kulturą (antropologia lingwistyczna), religią a kulturą (antropologia religii), polityką a kulturą (antropologia polityczna), płcią a kulturą (antropologia genderowa) oraz środowiskiem a kulturą (antropologia ekologiczna). Relacje między: kulturą a osobowością, kulturą a historią, kulturą a prawem oraz kulturą a gospodarką.

Efekty kształcenia - umiejętności i kompetencje: rozumienia zjawisk kulturowych w kontekście antropologicznym; interpretacji zjawisk kulturowych w ujęciu interdyscyplinarnym.

Antropologia kultury współczesnej

Treści kształcenia: Kultura współczesna w badaniach antropologicznych, socjologicznych i kulturoznawczych. Formy kultury współczesnej - kultura popularna, masowa i życia codziennego, subkultury, kontrkultury, alterkultury. Konteksty kultury - amerykanizacja, globalizacja, fetyszyzm i konsumeryzm, wielokulturowość, przemysł kulturowy, kapitał kulturowy. Obszary kultury - mitologie popularne, płeć kulturowa, mass media, internet, ikonosfera, reklama, literatura, sztuka, muzyka, architektura. Podejścia badawcze: semiologiczne, strukturalistyczne, hermeneutyczne, fenomenologiczne.

Efekty kształcenia - umiejętności i kompetencje: rozumienia antropologicznych kontekstów kultury współczesnej; rozumienia koncepcji, definicji i perspektyw badawczych współczesnej antropologii kultury.